YM 2149 Το sound chip του Atari ST.

Η ιδέα είχε σχηματιστεί στο μυαλό του εδώ και αρκετές ημέρες. Δεν ένοιωσε δισταγμό ούτε για μια στιγμή! Η τεχνολογία του βέβαια είχε αρχίσει να ξεπερνιέται αλλά αυτό δεν έλεγε τίποτα! Στο κάτω-κάτω είχε συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα του χώρου και η δημοτικότητα του - χωρίς να είναι και στα πολύ πάνω της- εξακολουθούσε να βρίσκεται σε ένα αξιοπρεπέστατο επίπεδο! Έτσι οπλισμένος με θάρρος και αυτοπεποίθηση ξεκίνησε το ταξίδι του. Ένα ταξίδι προς το πεπρωμένο χωρίς εγγυήσεις και χωρίς εισιτήριο επιστροφής..

Σοκ και δέος! Η αλματώδης πρόοδος της Atari corporation μετά την πρώτη (προ Tramiel)  χρεοκοπία της εταιρίας ήταν πράγματι εντυπωσιακή!

 

Στον δρόμο καθώς περπατούσε σκεφτόταν ξανά και ξανά τις ιστορίες που είχε ακούσει - πίσω εκεί στην Silicon Valley - για ένα εργοστάσιο που τον τελευταίο καιρό το parking του δεν άδειαζε ούτε καν τα Σαββατοκύριακα! Οι εργαζόμενοι δούλευαν εξαντλητικά ωράρια, πιάνοντας δουλειά από νωρίς το πρωί και σχόλούσαν αργά το βράδυ. Ήταν σίγουρα ένα μέρος όπου παρατηρούνταν περίεργη δραστηριότητα τους τελευταίους μήνες! Οι φήμες μιλάγανε για ένα project πολύ μπροστά από την εποχή του! Μάλλον επρόκειτο για ένα 16 bit computer. Ένα computer με πολύ προηγμένα χαρακτηριστικά που το κρατούσαν κρυφό  ως επτασφράγιστο μυστικό! Κανείς δεν ήξερε τον ακριβή προσανατολισμό του ή από τι ολοκληρωμένα θα υποστηρίζεται! Το αποτέλεσμα ήταν να φουντώνει το παρασκήνιο μιας και οι ενδιαφερόμενοι δεν ήταν και λίγοι! Η πιθανότητα να μην έχει οριστεί ακόμα η τελική μορφή του ώστε να  κλειδώσει η παραγωγή του, έκανε πολλά τσιπάκια να ονειρεύονται μια θέση στην πλακέτα του, γεγονός που αυτομάτως τα εξασφάλιζε για την υπόλοιπη ζωή τους και επιπλέον τους πρόσθετε και τεράστιο κύρος αφού  αυτά θα οδηγούσαν την τεχνολογία σε αυτό το γύρισμα της καινούριας σελίδας της!

Η Ιστορία ενός chip ήχου και συνεργασία του με τη ναυαρχίδα μιας εταιρίας κολοσσού!

Αυτά και πολλά άλλα σκέφτονταν ο YM2149. Μα επιτέλους έφτασε στον προορισμό του! Στέκονταν πια μπροστά στην κεντρική πύλη! Μια μεγάλη επιγραφή με τις λέξεις Atari Corporation ενέπνεε τον σεβασμό. Πέρασε ανενόχλητος  στον προαύλιο χώρο και μετά από μια σύντομη διαδρομή συνάντησε  ένα κτιριακό συγκρότημα με την επιγραφή Atari Home computer Division. Εδώ μάλλον είμαστε σκέφτηκε! Με ανάμικτα συναισθήματα προσμονής και φόβου έσπρωξε την βαριά πόρτα εισόδου και πέρασε στο εσωτερικό! Προσπέρασε το γραφείο ασφάλειας - που για κάποιο ανεξήγητο λόγο ήταν κενό - και μπήκε στο ασανσέρ που συνάντησε ευθεία μπροστά του. Απέφυγε να πάει στο τμήμα δημοσίων σχέσεων ή σε κάποια γραμματεία και πάτησε το κουμπί του τελευταίου ορόφου. Εκεί σίγουρα θα ήταν το διοικητικό προσωπικό σκέφτηκε! Είχε πάρει το μάθημα του από παλιές παρόμοιες απόπειρες και δεν ήθελε να χάσει  το χρόνο του ξανά με ανούσιες αιτήσεις και βιογραφικά. Θα εντυπωσίαζε κατευθείαν την κεφαλή! Θα εντυπωσίαζε τον ίδιο τον πρόεδρο!!!!

Βγαίνοντας από το ασανσέρ και αφού περπάτησε σε ένα μεγάλο διάδρομο, σταμάτησε σε μια μεγάλη δρύινη πόρτα! Δεν είχε επάνω της κανένα διακριτικό ή επιγραφή αλλά διέφερε αισθητά  από αυτές των άλλων γραφείων  αφού ήταν φανερά πιο μεγάλη. Από έξω ήταν και ένα άδειο γραφείο προφανώς κάποιας γραμματέως! Κοντοστάθηκε λίγο απέναντι από την ξύλινη πόρτα και προσπάθησε να αφουγκραστεί ήχους από το εσωτερικό της! Η μυρωδιά των βερνικωμένου ξύλου του γαργάλισε την όσφρηση! Του φάνηκε ότι άκουγε συνομιλίες κάποιων ανδρών από μέσα! Χτύπησε διακριτικά αλλά καμία απόκριση! Ξανακτύπησε πιο δυνατά αλλά και πάλι δεν πήρε καμία απάντηση! Τελικά πήρε βαθιά εισπνοή και σπρώχνοντας την πόρτα πέρασε στο εσωτερικό! Μέσα στο δωμάτιο και γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι ήταν μαζεμένοι ο Jacκ tramiel με τους τρεις γιους του Garry ,Sum και Leonard, καθώς και ο γνωστός Shiraz Shivji πρώην σχεδιαστής της Commodore και (μέσα σε άλλα) πατέρας του C64.

Ο πρόεδρος της Atari corporation Jack Tramiel.

-"Ποιος είσαι εσύ και πώς μπήκες εδώ μέσα;" Ρώτησε σε αυστηρό τόνο επίπληξης και γεμάτος έκπληξη ο jack Tramiel!

-"Να ..να σας εξηγήσω... ", απάντησε ο YM ξαφνιασμένος και αυτός με την σειρά του, αφού δεν περίμενε ακριβώς τέτοια αντίδραση, "Πήρα το ασανσέρ και..ανέβηκα!".

Με αυτή την απάντηση ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε! Ο Jack άρχισε να φωνάζει κατηγορώντας την φύλαξη του κτηρίου και με μια απότομη κίνηση  άρπαξε το ακουστικό για να καλέσει την ασφάλεια! Ο Garry αφού μπόρεσε να ανακτήσει κάπως την ψυχραιμία του ρώτησε με σταθερή φωνή:

-"Ποιος είσαστε και τι θέλετε;"

-"Ε..έμαθα ότι φτιάχνετε ένα computer!!"

Αμέσως  πετάχτηκε τότε όρθιος σαν ελατήριο από την καρέκλα του ο Jack και δείχνοντας με το ακουστικό φώναξε:

-"Σίγουρα είναι κατάσκοπος! Λέγε ποιος σε έστειλε μήπως αυτή η καταραμένη Commodore;"

Η κατάσταση δεν πήγαινε τόσο καλά όπως την είχε φανταστεί ο YM! Έπρεπε να σκεφτεί κάτι και να πει γρήγορα αυτοσχεδιάζοντας για να κερδίσει την εύνοια του Tramiel! Έτσι δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη:

-"Δεν είμαι από την Commodore...... έχει φτιάξει γελοίους υπολογιστές και μόνο γελοίοι άνθρωποι θα μπορούσαν να την έχουν δημιουργήσει!! "

AAAARRRGGGHHHH!!!!!!

Μετά από αυτό ακολούθησαν στην αίθουσα μερικά δευτερόλεπτα νεκρικής σιγής όπου διαμέσου κάποιων πνιχτών χαχανητών που ξέφυγαν από κάποιον ήρθε μια δεύτερη μεγαλύτερη έκρηξη! Προς μεγάλη κατάπληξη του σοκαρισμένου πια YM , τα πράγματα τώρα έγιναν πολύ χειρότερα! Ο Jack είπε κάτι ακατάληπτο μάλλον στα Πολωνικά χτυπώντας το χέρι του δυνατά επάνω στο γραφείο  ενώ  ο  κύριος Shiraz Shivji που μέχρι στιγμής παρατηρούσε σχετικά απαθής τα γεγονότα, έχασε τον έλεγχο των επάνω άκρων του αφήνοντας τα σχεδιαγράμματα που κράταγε να του πέσουν στο πάτωμα! Τότε ο κύριος Leonard Tramiel ( το μαθηματικό μυαλό της οικογένειας) που ήταν και ο πιο ψύχραιμος επενέβη ώστε  να ηρεμήσει τα πνεύματα και να μάθει τις αληθινές προθέσεις του απρόσκλητου επισκέπτη. Προσπαθώντας να κρύψει το νευρικό γέλιο που του προκάλεσε η τραγική συγκυρία, πήρε αμέσως τον λόγο και μιλώντας ευγενικά προσπάθησε να διορθώσει την γκάφα και να βγάλει από την δύσκολη θέση την συζήτηση!

Κάπως έτσι ήταν η εικόνα που αντίκρισε ο Jack όταν σαν οδηγός Taxi τράκαρε με εκείνο το περιβόητο Opel Commodore! Απο εκείνη τη στιγμή ήξερε πως θα ονομάσει την εταιρία του!

- "Ξέρετε... ο μπαμπάς είχε πριν από πολλά χρόνια ένα ατύχημα! Τον χτύπησε με την όπισθεν ένα Opel Commodore και...έφυγε χωρίς να του κάνει δήλωση! Από τότε αυτό του έχει στοιχίσει!!! Μην μείνουμε όμως σε αυτό! Πέστε μας παρακαλώ ποιος είσαστε και τι θέλετε εδώ τέτοια ώρα;"

Με τον πολιτισμένο τρόπο του Leonard, ο YM ηρέμησε λίγο και άρχισε να απαντά στις ερωτήσεις!

-"Λέγομαι ΥΜ 2149 και ήρθα να ζητήσω εργασία! Είμαι τσιπάκι ήχου και μπορώ να υπηρετήσω άξια οποιαδήποτε πλατφόρμα σκεφτείτε να με εντάξετε!"

-"Έχετε συνεργαστεί και με άλλους πριν;"

-"Μάλιστα! Έχω συνεργαστεί άψογα στο παρελθόν με 6502 και Z80!"

-" Κατάλαβα! Και σε ποια συστήματα έχετε εμπειρία ;"

-"Έχω προσφέρει τις υπηρεσίες μου σε Amstrad CPC, ZX Spectrum 128/ 2/ 3 ( κλώνοι του ιδίου τσιπ) και σε πολλά άλλα συστήματα με επιτυχία! Έμειναν όλοι πολύ ευχαριστημένοι!"

Κάπου εκεί πήρε τον λόγο ο κύριος Shivji και φώναξε γεμάτος απορία:

-"Μα καλά όλα αυτά που μας λες είναι 8bits! Εδώ δουλεύουμε με 68000 motorola! Αν σε βάλω στο ίδιο bus μαζί του θα λιώσεις!!! Μιλάμε για 8 ολόκληρα MHz!!! Και στο κάτω-κάτω κοίτα πως είσαι! Σαν σαρανταποδαρούσα! Άσε που όση ώρα σε άκουγα μου φάνηκες και λίγο παράφωνος!"

Τα πράγματα εδώ βάρυναν κι άλλο! Μπορούσε να δεχτεί την οποιαδήποτε κριτική ακόμα και για την εμφάνιση του! Πραγματικά τα 40 ποδαράκια του και το στενόμακρο σχήμα του θύμιζαν σαρανταποδαρούσα! Αλλά αυτό που πραγματικά τον πλήγωσε ήταν που δεν του αναγνώρισαν την πολιτιστική του προσφορά! Κάπου εκεί σκέφτηκε ότι εδώ μάλλον όλα τελείωσαν. Ντροπιασμένος και γυρίζοντας για να βγει έξω, είπε την τελευταία του κουβέντα - περισσότερο μάλλον από νευρικότητα...

Ο YM-2149 στην πλακέτα ενός Atari ST! Παρατηρήστε το μακρόστενο σχήμα του που το κάνει να μοιάζει με σαρανταποδαρούσα! 

-"Ξέρετε... μπορώ να ελέγχω parallel I/O ports και να διαχειρίζομαι floppy και printer port!"

Ξαφνικά ο μέχρι τώρα συνοφρυωμένος Jack, ξέσπασε σε δυνατά γέλια! Σηκώθηκε και αγκαλιάζοντας τον εμβρόντητο YM, του πρόσφερε μια θέση να καθίσει!

-"Έλα φίλε μου κάθισε! Γιατί δεν μας τα είπες όλα από την αρχή; Σε περάσαμε για άλλον! Συγχώρησε την συμπεριφορά των παιδιών μου!!! Χα! Χα! Από εδώ και πέρα όλα θα πάνε καλά. Θα δεις !!! Θα σε βοηθήσουμε και θα μας βοηθήσεις! Θα σε κάνουμε Star!!!"

Ο κύριος Shiraz Shivji

Κάπου εκεί μέσα στους πανηγυρισμούς τον πλησίασε με τρόπο ο Shivji και διακριτικά σκύβοντας του ψιθύρισε στο αυτί :

- "Φιλαράκο..... αν μπορείς να διαχειριστείς και τίποτα Hardware sprites θα σαρώσουμε! "

Όλα καλά λοιπόν! Τα χαμόγελα είχαν επιστρέψει στην αίθουσα! Το κλίμα είχε πια αντιστραφεί! Απέχοντας σήμερα πολλά χρόνια από τότε, κανένας δεν μπόρεσε να εξηγήσει με βεβαιότητα  εκείνη την κίνηση του Jack Tramiel να δεχτεί τον YM2149. Μερικοί λένε ότι το έκανε για λόγους οικονομίας. Κάποιοι άλλοι είπανε ότι το έκανε από εκδίκηση θέλοντας να τον δει να τηγανίζεται από τον Motorola για τις προσβολές που άκουσε! Δεδομένης πάντως της παρορμητικής και εκδικητικής φύσης του Jack δεν θα έπρεπε ίσως να αποκλειστεί και αυτή η δεύτερη εκδοχή!

Τα χαμόγελα τώρα είχαν επιστρέψει στην αίθουσα!!

Μάλλον όμως αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ! Το σίγουρο είναι ότι η Atari και το τσιπάκι της Yamaha είχαν κοινή πορεία για πολλά χρόνια. Σχεδόν δεν υπάρχει computer 16/32 bit της Atari που να μη φέρει και αυτό το συγκεκριμένο τσιπ! Στην σειρά των ST ειδικά ήταν τόσο σφικτή η σχέση τους, που στα πρώτα μοντέλα ο YM ήταν κολλημένος απευθείας επάνω στην πλακέτα. Αργότερα τον βάλανε σε βάση για την εύκολη αντικατάσταση του όταν αυτός κουράζονταν. Μετά από πολλά χρόνια υπηρεσίας κέρδισε άξια  την φήμη του πιο φιλότιμου και εργατικού τσιπ της αγοράς! Αλλά ας δούμε μερικά πράγματα για αυτόν.

Δεν πρόκειται να το μπερδέψεις με τίποτα!! Ο Ym 2149 χρισιμοποιήθηκε στα περισσότερα Atari Computers!

Ο YM 2149 διαθέτει 3 κανάλια squarewaves ήχου των 8 οκτάδων + 1 κανάλι (Λευκού) θορύβου για τα εφέ. Κατασκευάστηκε από την Yamaha και βασίστηκε στο AY-3-8910 της General Instrument. Δεσπόζει επάνω στην πλακέτα των ST και αναγνωρίζεται εύκολα λόγω του μακρόστενου σχήματος του και των 40 pins που φέρει! Ο ήχος του αν και σήμερα δεν εντυπωσιάζει μπορεί να θεωρηθεί κλασικός και σίγουρα παραπέμπει απόλυτα στον ηλεκτρονικό ήχο της εποχής του. Έτσι ακούγονταν τα περισσότερα computer συστήματα τότε σχεδόν σε όλη την δεκαετία του 80.

Είναι πράγματι λυπηρό ότι σήμερα οι καινούριες γενιές που άρχισαν να ασχολούνται με τα games έχουν ακούσματα μόνο από τα σύγχρονα μηχανήματα με τους απόλυτα ρεαλιστικούς φυσικούς ήχους και όχι από τον κλασικό chip ήχο! Η ποιότητα ήχου του YM δεν μπορούσε σίγουρα να φτάσει σε απόδοση άλλες πιο ειδικευμένες λύσεις όπως το Sid του C64, αλλά πάλι δεν έπαυε να τα καταφέρνει περίφημα σε σχέση με τον γενικό ανταγωνισμό ιδίως αν αναλογιστούμε ότι τα PC's χρειάστηκαν 10 χρόνια ακόμα για να βγάλουν κάτι παραπάνω από ένα... μπίπ!

Ο YM2149 παρότι χρησιμοποιήθηκε από διάφορα συστήματα, ο Atari ST χάρις τον ισχυρό επεξεργαστή και την ανεπτυγμένη demo-scene ήταν το σύστημα που τον έκανε να ξεπεράσει κυριολεκτικά τα όρια του! Με διάφορα τρικς κατάφεραν να πετύχουν πράγματα που τεχνικά υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορούσε να κάνει! Εν αντίθεση με την γνωστή Paula της Amiga, ο YM δεν ήταν φτιαγμένος και προσανατολισμένος να διαχειρίζεται ψηφιακά ηχητικά δείγματα χωρίς να απασχολεί την CPU. Αργότερα όμως με διάφορες τεχνικές ο ST μπορούσε να αναπαράγει σχετικά απροβλημάτιστα Sampled ήχο ακόμα και μέσα σε παιχνίδια!

Προς τα τέλη της δεκαετίας του 80, ο ήχος στον ATARI άρχισε να κάνει μεγάλες προόδους. Ήταν πια σε θέση να αναπαράγει παραπάνω από 3 κανάλια ήχου και να κάνει πολύ περισσότερα πράγματα  από απλά φυσήματα θορύβου. Καινούρια εφέ επίσης κάνανε την εμφάνιση τους όπως το sync-buzzer και το digi-drum! Στις αρχές του 90 όμως ένα ακόμα μεγαλύτερο βήμα πραγματοποιήθηκε, το SID voice! Παίζοντας με τα Interrupts κάποιοι μουσικοί coders του Atari μπόρεσαν να δημιουργήσουν ένα ήχο που μιμούνταν την κλασική χροιά του commodore 64 Sid chip! Νέα ώθηση δόθηκε ξανά στην μουσική του Atari. Καινούριες ρουτίνες γράφτηκαν. Ξανά πειραματισμοί αλλά δυστυχώς  ήταν πια εποχή μάταιων επιδόσεων...Ένας νέος άνεμος άρχισε να πνέει. Κάποιοι το ήξεραν από πριν και δεν ξαφνιάστηκαν. Τι τραγική ειρωνεία! Το τέλος δεν ήρθε από το αντίπαλο δέος την Paula αλλά από τα άλλοτε άφωνα Pc's! Ακριβές κάρτες ήχου έκαναν την εμφάνιση τους και σε λίγα μόλις χρόνια είχαν καθαρίσει την κατάσταση.

TAO (Frank Seemann) Του αποδίδουν την πατρότητα των sineSID και syncbuzzer εφέ.

Jochen Hippel. Ο δαιμόνιος μουσικός του ST! Ιερό τέρας!Γνωστός με το όνομα Mad-Max!

Φυσικά δεν έλειψαν και τα γνωστά από την AMIGA Trackers. Atari Noisetracker!

Πατήστε τα τρία παρακάτω links και ακούστε μερικά από τα εφέ που μπορούσε να αναπαράξει ο ΥΜ 2149!

• 1) Πάρτε εδώ μια ιδέα για τι πράγμα μιλάμε!Απολαύστε το Sid voice!!!!!
• 2) Ορίστε και το digi-drum!
• 3) Ένα παράδειγμα buzzer!!!

Τελειώνοντας αυτό το μικρό ταξίδι θα ήθελα να πώ κάτι. Με ρωτάνε συνεχώς:

"Μα καλά σου αρέσει να ακούς αυτό το πράγμα";

Η απάντηση είναι αβίαστα ναι! Έχω εθιστεί τόσο πολύ σε αυτόν τον ήχο που τον έχω στο κινητό, στο MP3 Player, στο σύγχρονο πια κομπιούτερ, παντού! Δώστε του μια ευκαιρία και ακούστε αυτά που έχει να σας πει! Μα προσοχή όμως, θέλει σεβασμό! Μην το ακούτε πολύ δυνατά γιατί θα σας πάρει τα αυτάκια!! Θέλει Skill!!!!

Τώρα σε σχέση με την Paula ποια είναι η θέση του κάθε Αταρόβιου; Όλο το νόημα εμπεριέχεται στους παρακάτω στοίχους:

"Κράτα εσύ το όνομα - Κρατάω εγώ τη χάρη,
Κράτα εσύ όλη τη γη! - Κρατάω το φεγγάρι!

Ακούγοντας αυτό το τσιπάκι αυτομάτως  γεμίζεις αισιοδοξία!

Για τους πολύ Hardcore κατευθείαν από τη μαμά YAMAHA